Adet görememe (amenore), ergenlik döneminde veya daha sonra gelişebilir. Eğer 16 yaşına kadar hiç adet görülmemişse buna primer amenore denir. Sekonder amenore ise daha önce adet görüp sonradan göremeyenlere denilir. Eğer adetiniz geciktiyse ilk düşünülecek şey gebeliktir. Fakat bunun dışında da pek çok neden vardır tabii ki. Adet görememe, hastalık değil, bir bulgudur. Yani bir hastalık veya durumun belirtisidir ve bu da nadiren ciddi bir durumdur. Ancak adetinizin neden geciktiğinin sebebini bilememek ve adet olmayı beklemek oldukça sıkıntılıdır. Fakat panik olmanıza gerek yoktur. Doktorunuzla beraber bunun nedenini bulacak ve nedenine göre de tedavi edileceksinizdir.
Belirtileri nelerdir?
Elbette ki asıl belirti adet kanamanızın olmamasıdır. Primer ve sekonder amenore demek içinse şunlara bakmak gereklidir. Primer amenore; 16 yaşına kadar hiç adet görmemek. Sekonder amenore; üç ile altı ay ya da daha uzun süre adet görmemek. Adet görememe nedenine bağlı olarak başka şikayetler de olacaktır. Memeden süt gelmesi, baş ağrısı, bulanık görme, aşırı kıllanma gibi belirtiler de olabilecektir.
Neden olur?
Primer amenore pek çok nedene bağlı olarak gelişebilir. Kromozomal anomaliler, beyindeki hipotalamus denen bölgedeki hastalıklar( bu bölgede adet düzenini kontrol eden bir merkez vardır), hipofiz bezi hastalıkları, doğuştan üreme organının eksik olması(rahim, vajina gibi), vajina yapısının anormal olması( vajinada tıkanıklık varsa kan akışı olamayacaktır) gibi. Sekonder amenore ise primer amenoreye göre daha sık rastlanır. Bunun da pek çok nedeni vardır. İlk başta gebelik gelir. Doğum kontrol hapları, iğneleri, hormonlu spiraller adet kanamanızı durdurabilirler. Bebek emzirme dönemi sırasında da adet kanaması olmayabilir. Ağır stres sırasında beyinde hipotalamus bölgesi etkilenerek adet düzeni bozulabilir. Bazı ilaçlar da adet kanamanızı durdurabilir. Bazı ilaçlar da adet kanamanızı durdurabilir.Bunlara örnek olarak antidepresanlar,kortizon ve bazı kemoterapi ilaçları verilebilir. Kronikleşen hastalıklar adet kanamanızı erteleyebilir.
Bu hastalığınız geçince adet kanamanız da normale döner. Polikistik over hastalığında olduğu gibi hormonal bozukluklar da adet kanamanızı durdurabilir. Düşük kilolu olmak, aşırı egzersiz yapmak da hormonal bozukluğa neden olarak adet kanamanızı durdurabilir. Tiroid bezinin çalışmasındaki bozukluklar da adet düzenini etkiler. Hipofiz bezindeki tümör, prolaktin salınımını artırarak adet kanamanızın düzenini bozar. Bu durum genelde ilaçla tedavi edilebilir. Ancak bazen ameliyat da gerekir. Erken menopoz da amenore nedeni olabilir. Menopoz genelde 45-55 yaş arasında oluşur. Eğer 40 yaş öncesinde oluşursa buna erken menopoz denir. Genetik nedenlerle ya da başka hastalıklar nedeniyle gelişebilir.
Doktora ne zaman başvurmalı?
Eğer 16 yaşına kadar gelip halen adet görmediyseniz ya da adet gördünüz ancak arka arkaya üç adet kanamanız olmadıysa doktorunuza danışmanızda fayda vardır.
Teşhis nasıl konur?
Adet görememe hayatı tehdit eden bir durum değildir ancak altta yatan sebebi bulmak için pek çok tetkik gerekir ve bunlar biraz zaman alır. Öncelikle jinekolojik muayene ile gebelik olup olmadığı araştırılır, üreme organlarında anormallik olup olmadığına bakılır. Daha sonra ise hormonlardaki anormallikleri bulmak için kan tahlilleri yapılır. Diğer şikayet ve belirtilere göre başka tetkikler de yapılabilir.
Diğer şikayet ve belirtilere göre ultrasound, bilgisayarlı tomografi ve mr(manyetik rezonans) gibi tetkikler de yapılabilir.Bazen de laparaskopi ya da histereskopi gibi iç organlara direk bakılarak yapılan tetkikler gerekli olabilir
Tedavi nasıl yapılır?
Tedavi de altta yatan nedene göre değişir. Eğer kilo, aşırı fiziksel aktivite yada strese bağlı ise yaşam şekli değişikliği gerekecektir. Polikistik over sendromu varsa doğum kontrol hapları verilecektir. Tiroid yada hipofiz bezi hastalıklarına bağlı ise bunlara ait ilaçlarla tedavi yapılınca adetler de normale dönecektir.
Dikkat etmeniz gereken şeyler nelerdir?
Adet düzeninizin bozulmaması için öncelikle düzenli bir hayatınız olması gereklidir. Düzgün beslenme ve egzersizle ideal bir kiloda olun. İş hayatınızda çalışma ve dinlenme saatlerine dikkat edin. Stresli bir hayattan uzak durun. Bunu kendi kendinize başaramıyorsanız ailenizden, arkadaşlarınızdan hatta doktorunuzdan yardım istemekten çekinmeyin.
Adet kanamanızın başlama ve bitiş tarihlerini kaydedin. Bu şekilde doktorunuza göstermeniz daha kolay olacaktır. Anne, kız kardeş gibi yakın akrabalarınızda da bu tür sorunlar var mı araştırın ve doktorunuza bunu da söyleyin.
