Vücudun gebeliğe uyumu sırasında anatomik değişiklikler, kan değerlerinde değişiklikler ve fizyolojik değişiklikler meydana gelir. Gebelik kesesinin görülmesiyle başlayan ve haftasına göre gelişen bu değişiklikler doğum, lohusalık ve laktasyonun bitmesiyle eski haline döner.
GEBELİKTE VÜCUT ANATOMİSİNDE NE GİBİ DEĞİŞİKLİKLER OLUR?
Gebelikte uterusta (rahimde) görülen değişiklikler
Rahim normalde ampul şeklinde bir yapıdır. Gebeliğin 12. haftasına gelindiğinde dairesel bir şekil alır. Gebelik ilerledikçe neredeyse karaciğere kadar yükselecektir.
Gebelik boyunca rahimde kontraskiyonlar (kasılmalar) meydana gelebilir. Braxton-Hicks olarak adlandırılan bu kontraksiyonlar beklenmedik şekilde kendiliğinden ortaya çıkabilir. Düzensiz aralıklarla meydana gelebilir. Gebeliğin son birkaç haftasına kadar Braxton-Hicks seyrektir, ancak son 1-2 haftada artış gösterir. Geç gebelik döneminde olan kontraksiyonlar erken gebelik döneminde olanlara göre daha düzenlidir ve daha şiddetlidir. Geç dönemde olan Braxton-Hicks kontraksiyonları bazen erken doğum ile karışabilir.
Gebelikte memelerde görülen değişiklikler
Gebeliğin erken haftalarında memelerde hassasiyet meydana gelir. Gebeliğin 2. ayından sonra meme boyutları büyür ve memelerdeki damarlar dışardan görünür hale gelir. Meme uçları genişler ve daha koyu bir renk alır. Areola yani meme ucu çevresindeki koyu renkli yapı daha da koyukalur ve üstünde Montgomery bezleri olarak adlandırılan çıkıntılar gözlenir.
Memelerin büyüklüğü ile üretilen süt miktarı orantılı değildir.
Gebelikte karın duvarında görülen değişiklikler
Gebeliğin ilerlemesiyle karın duvarında kırmızı çizgisel tarzda çatlaklar meydana gelebilir (Stria gravidarum). Çatlak gelişimindeki risk faktörleri gebelikte alınan kilolar, genç anne yaşı ve aile öyküsüdür. Strianın ne yazıkki kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Önlemek amacıyla oluşmadan önce (20. haftadan önce) bu sebeple geliştirilen kremler kulanılabilir, ancak %100 önlenebileceği garanti değildir. Stria gravidarum sadece karında değil, uyluklarda ve memelerde de gelişebilir. Doğumdan sonra kırmızı strialar parlak ten renginde nedbe olarak kalır.
Karın cildinde orta hatta pubise kadar uzanan kahverengi bir çizgi meydana gelir (linea nigra). Bazen yüzde ve boyunda değişik boyutlarda kahverengi lekeler gelişebilir, gebelik maskesi olarak adlandırılır. Meme başı etrafında (areola) ve genital bölge cildinde de koyulaşma meydana gelir. Bu renk değişimleri gebelikten sonra kaybolur ya da önemli derecelerde azalır. Ancak yüzde lekelerin oluşmaması için her gün güneşe çıkmadan 30 dk önce güneş kremi kullanılarak önlemeye çalışılabilir, çünkü yüzdeki lekelenmeler oluştuktan sonra kalıcı olabilir.
GEBELİKTE KİLO ALIMI
Bir anne adayının en çok merak ettiği konulardan biri de haftalara göre kaç kilo alması gerektiğidir. Kaç kilo alınması gerektiği yönünde en belirleyici faktörlerden biri annenin gebelikten önce kaç kilo olduğudur. Kilolu olarak gebeliğe başlayan bir anne adayı ile zayıf olarak gebeliğe başlayan anne adayının alacağı kilo tabi ki farklı olacaktır.
Öncelikle vücut kitle indeksini hesaplamak gerekir. Beden kitle indeksi, vücut ağırlığının (kg olarak), boy uzunluğunun (metre cinsinden) karesine bölünmesiyle hesaplanır. Tabi ki internette sadece kilo ve boy bilgileri girilerek te direk sonuca ulaşılabilir
Vücut kitle indeksi 18.5’in altında olan zayıf kadınlar 12.5-18 kg arası alabilirler. Bu 2. ve 3. trimesterde hafta başına 0.5-0.6 kilo almak anlamına gelir.
Vücut kitle indeksi 18.5-24.9 arası olan normal kadınlar gebelik boyunca 11.5-16 kg sınırlarında alabilirler. 2. ve 3. trimesterde hafta başına 0.4-0.5 kilo almak anlamına gelir.
Vücut kitle indeksi 25-29.9 arası olan aşırı kilolu kadınlar gebelik boyunca 7-11 arası kilo alabilirler. 2. ve 3. trimesterlerda hafta başına 0.2-0.3 kilo almak anlamına gelir.
Vücut kitle indeksi 30 ya daha üstü olan kadınlar gebelik boyunca 5-9 kilo arası almalıdırlar. Bu da 2. ve 3. trimesterlarda 0.1-0.2 kilo almk anlamına gelir.
İkiz gebeliklerde ise normal vücut kitle indeksindeki kadınlar 17-24 kg, fazla kilolu olan kadınlar 14-22 kg, obez kadınlar ise 5-9 kilo arası alabilirler.
Yapılan çalışmalarda gebelik boyunca alt sınırdan az olmamak üzere düşük kilo alan kadınlarda preeklampsi (gebelik zehirlenmesi), makrozomi (bebeğin normal yenidoğana göre daha kilolu olması) ve sezaryen doğum oranları daha düşük olarak izlenmiştir.
Doğumdan Sonra Kilo Verme
Doğum sırasında hastaneden çıkarken yaklaşık 5,5 kilo azalmış olursunuz ve bunu takip eden 2 haftada ise yaklaşık 4 kg verebilirsiniz. Evde yeterli ve dengeli beslenildiği takdirde sonraki 6 ay da yaklaşık 2.5 kilo verilir. Bu hesaba bakıldığında doğumdan 6 ay sonra 12 kilo verilmiş olabilir. Eve gittikten sonra kilo verememenin en büyük nedenlerinden biri sütü arttırmak için girişilen ama aslında yararı bulunmayan girişimlerdir. Süt arttırmak için kontrolsüzce yemek yararsız olacağı gibi vücut metabolizmasını bozacaktır.
